HİSDER (Hikmet İlim ve Sanat Derneği) in Meram Uluslararası Gençlik Akademisinde 3 Şubat 2020 tarihinde düzenlediği Pazartesi toplantılarında Karabük Üniversitesi Tarih Bölümü Yüksek Lisans Öğrencisi Meryem KUZ “Bozkır Olayları” konusunda dernek üyelerine bilgi verdi.

Meryem KUZ konuşmasının başında 2013 yılından bu yana Konya Olayları ile ilgili çalışmalar yaptığını, Suriye’de güvenli bölgede 2 bin çocuğa eğitim veren grubun koordinatörlüğünde bulunduğunu,babası Numan ile olayları geçtiği yerleri dolaşarak bilgi topladığını, bu konuda ilk defa 2014 yılında Konya Aydınlar Ocağında konuştuğunu belirtti.
Aslen Bozkır, Üçpınar kasabasındanım. Ebu Said Mehmed Efendi (Hadimi Hazretleri) nin yedinci kuşak torunuyum. Muhammed Kudsi Bozkıri (Şeyh Memiş Efendi)’nin soyundan geliyorum. Böyle büyük âlimlerin torunu olmaktan şeref duyuyorum. İnşallah onlara layık evladlar oluruz. Konya Olayları içerisinde Bozkır Hadiseleri’ne 2013 yılından itibaren çalışmaya başladım. Yazılı tarihin yanında o hadiseleri yaşayan köy ve kasabalarda yaşayan bu hadiselerden etkilenen kişilerin torunları ile görüşmeler yaptık. Görüşmelerimizi kayıt altına alarak hatıralar eşliğinde o dönemi yaşamış insanların torunlarından, o olayı yaşayanların not ve hatıralarından halkın olaylara bakışını ortaya koymaya çalıştım.
20.yüzyılda Osmanlı Devleti parçalanma sürecine girdiğinde çeşitli çözüm önerileri getiriliyor. Mondros ile birlikte ülke işgal ediliyor. Bu durum karşısında çözüm aranıyor. Ulemadan, askeriyeden bazı kişiler Anadolu’ya gönderilerek görüşler alınıyor. Zeynelabidin Efendi de Konya’ya gelerek ulema ile temasa geçiyor. Ulemadan bir ışık göremeyince padişaha görevi geri veriyor. Burada müderrrislerin yetersizliği ortaya çıkıyor. Vahdetin tarafından Mustafa Kemal 9.Ordu müfettişi olarak görevlendiriliyor. İstanbul işgal altına girince gözler jeopolitik açıdan önem taşıyan Konya’ya çevrilir.
Elazığ Valiliği sırasında Ermenileri kayırmasıyla bilinen ve “Artin Cemal” olarak tanınan Cemal Bey Konya’ya vali olarak atanır. İtalyanlar 7 Ocak 1919’da Konya’yı işgal ederler. Vali bu işgale mukavemet göstermez. İtalyanlar Konya’dan sonra Akşehir ve Beyşehir istasyonlarını da ele geçirirler. Vali tarafından darü’l muallimin binası İtalyanlara tahsis ediliyor. Kuvayı Milliye Hareketinin başlaması ve Atatürk tarafından Albay Rıfat Belen’e Konya’da Kuvayı Milliye hareketini örgütlemesi için görevlendirilir. Vali Artin Cemal kendisini koruma telaşına kapılarak hapishanedeki mahkûmları serbest bırakarak onları silahlandırır. Bu silahlı gruplar Konya’da yıkıcı çetecilik faaliyetlerini başlatır. Böyle bir ortamda 27 Eylül 1919 tarihinde Birinci Bozkır Olayları vuku bulacaktır.
Bozkır’daki köy ve kasabalarda sebebi tam olarak bilinmeyen karışıklıklar başlar. Konya Valisi Cemal Bey, Albay Refet Belen’in Konya’ya geleceğini öğrenince İngilizlerden yardım ister. Eskişehir’e kadar iki asker Cemal Bey’e refakat eder. Cemal Bey Konya’dan kaçmadan önce bölgede Bozkırlıların millî ve dinî duygularını Kuvayı Milliye aleyhine tahrik etmiştir. Bozkır halkından oluşan çetelere silah dağıtarak yöneticilerden bazıları Milli Mücadele karşıtı isimler haline gelmiştir. İsyanı bastırmak için gönderilen az sayıdaki Milli Kuvvetler, çeteler karşısında tutunamayarak geri çekilmesi sonucu isyancılar Bozkır kasabasını ele geçirirler.
Ayaklanmanın başrolünde Cemal Bey bulunuyor. Kürtoğlu Musa, Bademlili Hacı Halil ve Güzel Çavuş digger elebaşlarıdır. İsyancılar köylerden topladıkları 1000’e yakın kişiyle Bozkır’ı basarlar, askerlik şubesinin deposuna girerek bütün silah ve cephaneliğe el koyarlar. Bu yağma hareketleri içerisinde Seydişehir’den gelen askeri birlik esir alınarak askerlerin silahlarına da el konulur. Kaymakam vekili, nüfus müdürü, askerlik şube başkanı gibi bölgenin ileri gelenleri de teslim alınır. Olaylardan haberdar olan Bozkır Kadısının oğlu olan Abdülhalim Efendi, Bozkır’a gelir ve çetecilerle konuşarak kaymakam vekilini ellerinden alır. Abdülhalim Efendi kaymakamlık binasının önünde halka bir konuşma yaparak onları sakinleştirir. Bu konuşmayı kaymakamın yardımcısı bir hanımefendi not alır, bu not daha sonar işin seyrini değiştirecektir.4 Ekim 1919’da Birinci Bozkır Olayları sona erer. Hükümete nasihat yoluyla isyanın sona erdirildiği bildirilir.
Asaf Talat’ın isyancıların tekrar harekete geçeceği haberi doğru çıkar. İkinci Bozkır Olayları 22 Ekim 1919’da başlar, isyancılar tekrar kasabalara saldırır. Akviran’ı yağmalayacaklarını bildirince yeni bir nasihat heyeti oluşturulur. Vali Suphi Bey kendisine gelen haberleri hükümete bildirir. Refet Bele Afyon’dan Konya’ya gelerek vali ile görüşür. Akkise’ye asker gönderilir.
Arif Bey komutasındaki 600 kişilik müfreze tarafından isyan bastırılır.2. Bozkır isyanı sırasında milli kuvvetlerin kaybı 5 şehit 3 yaralı; asilerin kayıplarının ise 30 ölü şeklinde belgelerde bulunmaktadır. 11 Nisan 1920’de padişahın fetvasını Abdülhalim Efendi, fetvayı halka okur.
Delibaş o dönemde köyleri basmaktadır. Halk milli kuvvetlerle hilafet kuvvetleri arasında kalmıştır. İsyanın faili olarak görülen Zeynelabidin ve arkadaşları için idam kararı çıkar.7yıl kaçak hayatı yaşar, Tuzlukçu’da saklanır. İsyancıların evleri yakılır. Hatıralarda bazı kişilerin idam edildiği anlatılır.
Abdülhalim Efendi idamla yargılandığı haberleri gazetelerde yayınlanınca o dönemde kaymakamlıkta görev yapan kadın bu duruma çok şaşırır. Eşi asker olduğu için Abdülhalim Efendi’nin durumunu eşine anlatır. Konu Mustafa Kemal’e kadar ulaşır. Mustafa Kemal, Abdülhalim Efendi’yi Ankara’ya davet eder, konu açıklığa kavuşunca Abdülhalim Efendi affedilir. Mustafa Kemal, Nutku’nda bu durumu “Hakiki vaziyeti anlayamamışlardır. Fikirlerde karışıklık vardı. Dimağlar adeta durgun bir haldeydi.” sözleriyle anlatır.
Meryem KUZ konuşmasının sonunda Bozkır olayları Konya’nın üstüne bir kara leke gibi sindiğini, daha sonra Bozkır’dan bir ekibin gençleri toplayarak gençlerin maddi ve manevi ihtiyaçlarını karşılayarak Kurtuluş Savaşı’nda cepheye gönderdiğini belirtti. Sohbetin ardından Meryem KUZ ‘a Dernek Başkanı Prof. Dr. Önder KUTLU ve Esat Numan KUZ tarafından dernek plaketi takdim edildi.



HİSDER | HİKMET İLİM ve SANAT DERNEĞİ

Aksinne Mahallesi Gülen Sokak No:4/B Meram /KONYA
Genel Sekreter Muzaffer TULUKÇU : 0 (506) 510 01 60
Sekreter Hasan ÖZÜCAN : 0 (536) 360 17 63